Prostatın sadece bir bölümünü etkileyen kanserlerin tedavisi için kullanılan bir tedavi şeklidir. Parsiyel (kısmi) ablasyon olarak da adlandırılır.
Fokal tedavinin diğer tedavi yöntemlerine göre üstünlükleri nelerdir?
Kanserli doku ortadan kaldırılırken kanser içermeyen normal prostat dokusu ve işlevi korunur. Cerrahi ve radyoterapi gibi agresif tedavilere kıyasla, önemli yan etki görülme riski daha düşüktür. Prostat kanserine yönelik etkili ve güvenli bir tedavi yöntemidir
Fokal tedavide görüntülemenin rolü ve önemi nedir?
Prostat bezindeki tümörlerin görüntülenmesi ve fokal tedavi sırasında tedavi işlemine rehberlik etmesi amacıyla görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır.
Bazı düşük riskli, yaşlı hastalarda, hastalığın seyrinin çeşitli testlerle takip edildiği yaklaşım şeklidir. İzlem süresince tümörün büyüme veya ilerleme göstermemesi halinde, ek bir sorunla karşılaşılmayacağı beklentisiyle kansere yönelik müdahalede bulunulmayabilir. Ancak, yapılan testlerde kanserin yayılım gösterdiği belirlenirse tedaviye başlanır. Aktif izlem altındaki yaklaşık üçte birinde zamanla tedavi gereksinimi ortaya çıkmaktadır.
Lokalize prostat kanserinde radikal tedavi yaklaşımı nedir?
Radikal tedavi yaklaşımı prostatın tamamının etkilendiği cerrahi veya radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanmasını içerir. Cerrahi, kanserin prostat bezinin dışına yayılmadığı durumlarda prostat bezinin tamamının çıkarıldığı bir tedavi şeklidir. Radyoterapide ise prostat bezinin tamamına iyonize radyasyon uygulanır.
Cerrahi ve radyoterapinin yan etkileri nelerdir?
Bu tedavi yöntemlerinin uygulanmasıyla birçok yan etki ortaya çıkabilmektedir. Cerrahinin en önemli yan etkileri idrar kaçırma ve sertleşme bozukluğudur. Radyoterapi sonrasında ise ek olarak yorgunluk, saç dökülmesi, kabızlık, kanama, sık idrara çıkma ve idrarda yanma gibi sorunlarla karşılaşılabilir.
Prostat kanserinde cerrahi veya radyoterapi mutlaka gerekli midir?
Hayır, değildir. Prostatın sadece kanserli bölgesinin tedavi edildiği fokal tedavi uygulaması, prostat kanseri nedeniyle ameliyat edilmesi veya radyoterapi uygulanması düşünülen pek çok hasta için ideal bir alternatiftir.
Fokal tedavide temel amaç nedir?
Temel amaç kanseri etkili bir şekilde tedavi ederken prostat bezinin işlevlerinin korunmasıdır.
“İndeks lezyon” nedir? Neden önemlidir?
“İndeks lezyon” prostat bezinde MR görüntüleme ile saptanan en belirgin tümör odağıdır. Birden fazla tümör odağı bulunan hastalarda, hastalığın seyrini “indeks lezyon” belirler. Bu nedenle fokal tedavi ile indeks lezyon tahrip edildiği takdirde, kanser tamamen kontrol altına alınabilirken, yan etkiler de en aza indirilebilir. Fokal tedavide, prostat bezinde indeks lezyonun bulunduğu bölge hedef alınır.
Prostat kanseri fokal tedavisinde kullanılan başlıca yöntemler nelerdir?
Fokal tedavide kanserli dokuya aşırı sıcaklık veya soğukluk dereceleri uygulanarak yüksek dozda enerji verilir. Bu sayede ablasyon işlemi gerçekleştirilerek kanser dokusu tahrip edilir. Fokal ablasyon için, en uzun süre ve en fazla sayıda hastaya uygulanmış bulunan, etkinliği ve güvenli kullanımına ilişkin en çok verinin elde edildiği tedavi teknikleri HIFU (High Intensity Focused Ultrasound) ve kriyoablasyondur.
“En iyi” fokal tedavi yöntemi hangisidir?
Tedavinin başarısı için önemli olan, hangi yöntemin kullanılacağından çok, tümörün prostat bezinin içerisinde hangi bölgede yerleşim gösterdiği ve uygulayacak hekimin fokal tedavi uygulamalarında ne düzeyde tecrübeye sahip olduğudur.
Fokal tedavi kimlere uygulanabilir?
Fokal tedavi için hasta seçiminde kesin kriterler bulunmamaktadır. Ancak, yüksek kaliteli MR incelemesiyle net olarak saptanabilen, prostatın sınırlı bir bölgesinde yerleşim gösteren, prostat dışına uzanımı veya yayılımı bulunmayan, biyopsiyle kanıtlanan düşük-orta riskli prostat kanserlerde fokal tedavi uygulanması idealdir.
Fokal tedavi sonrasında izlem nasıldır?
Fokal tedavi sonrasında tedavinin başarısının belirlenmesi ve hastalığın tekrarlaması halinde erken dönemde saptanabilmesi için kandaki PSA seviyesi izlenir ve MR incelemesinden yararlanılır; gerekli olduğu takdirde biyopsi yapılabilir.
“Fokal tedavi” başka organ tümörlerinde halihazırda kullanılan bir tedavi midir?
Aslında fokal tedavi diğer pek çok organ kanserinde rutin olarak uygulanmaktadır. Örneğin, lokalize meme kanserinde ameliyatla memenin tamamının alınması yerine parsiyel mastektomi veya lumpektomi yapılabilmektedir. Kalın bağırsak, böbrek ve karaciğer kanserlerinde de fokal tedavi uzun süredir uygulanmaktadır.
Fokal tedavinin prostat için kullanıma girmesi diğer organlara göre neden daha uzun sürmüştür?
Yakın döneme kadar kanserli dokunun prostat bezinin tam olarak hangi bölgesinde yerleşim gösterdiğini, prostat dışına uzanıp uzanmadığını ve agresiflik derecesinin ne olduğunu tam ve doğru olarak belirlemek maalesef mümkün olmamıştır. Ancak, MR teknolojisindeki gelişmeye paralel olarak multiparametrik MR’ın kullanıma girmesiyle prostatın ayrıntılı olarak görüntülenebilmesi, biyopsi öncesinde tümörün yerleşimin tam olarak belirlenebilmesi olanağını yaratmıştır. Bu sayede, bezin rastgele örneklendiği eski tip biyopsi uygulamasından, multiparametrik MR’da saptanabilen şüpheli bölgelerden doğrudan parça alınabilmesini sağlayan “hedefe yönelik” biyopsi yöntemlerine geçilmiştir. Böylece, prostatın tamamı yerine, tümör dokusunun doğrudan hedef alındığı fokal tedavi yöntemlerinin kullanımı mümkün hale gelmiştir.
Fokal tedavinin avantajları nelerdir?
Hastanın vücut bütünlüğünün korunduğu minimal invazif bir tedavi şeklidir.
Prostatın sadece tümör dokusu içeren bölümü hedef alındığı için idrar kaçırma, sertleşme bozukluğu gibi yan etkiler cerrahi ve radyoterapiye kıyasla daha az görülür.
Hastanın izleminde, gerekli olduğu takdirde fokal tedavi tekrar uygulanabilir.
Diğer bazı yöntemlerden farklı olarak, fokal tedaviden sonra gelecekte cerrahi veya radyoterapi uygulanma seçeneği ortadan kalkmaz.
Tedavi sonrasında iyileşme ve normal günlük yaşama dönüş hızlıdır.
